Powstanie listopadowe to wojna, która wybuchła w Królestwie Polskim w 1830 roku. Było buntem przeciwko Imperium Rosyjskiemu i walką o niepodległość narodu polskiego. Było to starcie z największą potęgą militarną Europy i stanowiło pierwszy z wielu polskich zbrojnych zrywów wolnościowych w XIX wieku. Została pokonana przez przewyższającą liczebnie armię rosyjską pod wodzą Iwana Paskiewicza.
Powstanie rozpoczęło się w Warszawie 29-30 listopada 1830 roku. Miało poparcie dużej liczby Ukraińców, Białorusinów i mieszkańców Republiki Litewskiej. Powstanie odniosło sukces w obaleniu władzy rosyjskiej w części Litwy i Białorusi, ale nie udało się obalić władzy rosyjskiej w Królestwie Polskim, które było pod ściślejszą kontrolą Rosji. Powstanie zostało również pokonane w zachodnich regionach Imperium Rosyjskiego.
Powstanie zostało zaplanowane przez tajny związek podchorążych piechoty pod kierownictwem porucznika Piotra Wysockiego. Powstanie miało na celu obalenie cara Mikołaja I, który próbował złamać porządek konstytucyjny zreformowanego w 1815 roku rządu polskiego. Spiskowcy liczyli, że młodsi oficerowie poprowadzą do powstania większość armii polskiej. Wierzyli, że uda się schwytać wielkiego księcia Konstantego Pawłowicza, brata cara. Nie udało im się go jednak aresztować, a Wielki Książę w ciągu dwóch dni wycofał się ze stolicy.
W międzyczasie car rozpoczął proces rusyfikacji, znosząc wszelkie przejawy autonomii. To właśnie wtedy powstanie stało się ważniejsze niż kiedykolwiek. W początkowej fazie powstania rząd polski próbował utrzymać porządek w stolicy. Niektórzy ministrowie rządu byli niepopularni.
Decyzja cara o użyciu wojsk polskich do stłumienia rewolty paryskiej w 1831 roku sprawiła, że powstanie stało się pilniejsze. Po zwycięstwie Rosjan zdecydowano, że powstanie należy stłumić. Rada administracyjna nie uważała, że powstanie zakończyło się sukcesem. Nie wierzyła też, że powstańcy są w stanie doprowadzić do powstania socjalistycznej republiki. Tymczasem rząd próbował utrzymać porządek, wymieniając niepopularnych ministrów.
W miarę trwania powstania część wyższych oficerów polskich odmówiła udziału w powstaniu, a niektórzy z nich za swój sprzeciw zapłacili nawet śmiercią. W efekcie powstanie zostało osłabione, a wielu powstańców zostało zamordowanych. Ponadto rząd przejął administrację nad Wojskiem Polskim, w tym nad wszystkimi jednostkami podległymi Wielkiemu Księciu.
Powstanie upadło 21 października 1831 roku. Powstańcy zyskali szerokie poparcie, ale brakowało im zdecydowanego przywódcy i jasnych planów. Ostatecznie powstańcy zostali pokonani, a ich ziemie i miasta zostały zajęte przez Rosjan. Wojsko Polskie zostało zreorganizowane, a wiele jego jednostek zostało przydzielonych do armii rosyjskiej.
Powstanie polskie, zwane czasem „Nocą Listopadową”, było największym wysiłkiem w zbrojnych walkach wyzwoleńczych XIX wieku. Choć nie osiągnęło zamierzonego celu, wywarło ogromny wpływ na naród polski.
Podobne tematy